از پایانه باربری چه می دانید؟
پایانه‌های باربری در قلب شبکه حمل و نقل کشور قرار دارند و با ارائه خدمات گسترده و تخصصی، نقش مهمی در جابه‌جایی کالاها از مبدأ به مقصد ایفا می‌کنند. از مدیریت کالاهای عمومی و مواد غذایی تا جابه‌جایی کالاهای خاص و حساس، این پایانه‌ها با فراهم‌کردن امکانات پیشرفته و بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز، فرایند حمل و نقل را بهینه می‌سازند. در این مقاله، انواع پایانه‌های باربری را معرفی می‌کنیم.
پایانه باربری چیست؟
پایانه باربری مکانی است که به‌عنوان مرکز اصلی برای جابه‌جایی و توزیع کالاها عمل می‌کند. در این مراکز، شرکت‌های مختلف باربری گرد هم می‌آیند و وظایف مرتبط با حمل و نقل بار را بر عهده می‌گیرند. پایانه‌های باربری نقش مهمی در سیستم حمل و نقل کالا ایفا می‌کنند و می‌توانند در سطح محلی، بین شهری و حتی بین‌المللی فعالیت داشته باشند.
وظایف پایانه‌های باربری
ساماندهی حمل و نقل بار: تنظیم و مدیریت حرکت بارها، تعیین قیمت حمل بار با توجه به عوامل مختلف و ایجاد رقابت سالم بین شرکت‌های حمل و نقل؛
ارائه خدمات به رانندگان: ارائه امکانات استراحت، غذاخوری و تعمیرگاه به رانندگان؛
تأمین امنیت بار: استفاده از دوربین‌های مداربسته و نگهبانان برای حفاظت از بارها در برابر سرقت و آسیب؛
صدور بارنامه: تهیه سند رسمی بارنامه شامل اطلاعات مربوط به بار، صاحب بار، راننده و مقصد؛
ارائه خدمات جانبی: شامل بیمه بار، رهگیری بار، بارگیری و تخلیه بار، خدمات مشاوره، امور گمرکی و حمل و نقل بین‌المللی؛
ارائه خدمات مشاوره به صاحبان بار: ارائه راهنمایی تخصصی برای بهینه‌سازی و مدیریت فرایند حمل و نقل کالا؛
انجام امور مربوط به گمرک: مدیریت و انجام کلیه مراحل و تشریفات گمرکی برای صادرات و واردات کالا؛
ارائه خدمات حمل و نقل بین‌المللی: سازمان‌دهی و اجرای حمل و نقل کالا به مقاصد خارجی با رعایت مقررات بین‌المللی.
انواع پایانه‌های باربری کدام‌اند؟
پایانه‌های باربری با توجه به نوع فعالیت، محدوده جغرافیایی و مالکیت به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:
براساس نوع فعالیت
پایانه‌های باربری عمومی: این پایانه‌ها برای حمل و نقل انواع مختلف بارها ازجمله اثاثیه منزل، مواد غذایی و مصالح ساختمانی استفاده می‌شوند. در این پایانه‌ها از وسایل نقلیه متنوعی مانند کامیون، وانت، نیسان و دیگر وسایل نقلیه معمولی استفاده می‌شود. این نوع پایانه‌ها برای حمل و نقل انواع مختلف بارها مناسب هستند.
پایانه‌های باربری تخصصی: این پایانه‌ها به‌طور خاص برای حمل و نقل نوع خاصی از بارها طراحی و تجهیز شده‌اند. برای مثال، پایانه‌هایی که برای حمل مواد خطرناک (مانند مواد شیمیایی)، مواد فاسدشدنی (مانند مواد غذایی تازه) یا کالاهای صادراتی استفاده می‌شوند، به وسایل نقلیه و تجهیزات خاصی نیاز دارند. این پایانه‌ها به دلیل حساسیت بارها نیازمند رعایت استانداردها و مقررات ویژه‌ای هستند.
پایانه‌های باربری کشور
براساس محدوده جغرافیایی
پایانه‌های باربری محلی: این پایانه‌ها برای جابه‌جایی بارها در محدوده جغرافیایی کوچک، مانند داخل یک شهر یا استان، طراحی شده‌اند. این نوع پایانه‌ها معمولاً برای توزیع سریع و مؤثر کالاها در یک منطقه محلی استفاده می‌شوند و به دلیل نزدیکی به مقاصد، هزینه‌ها و زمان حمل و نقل را کاهش می‌دهند.
پایانه‌های باربری بین شهری: این پایانه‌ها برای حمل و نقل بارها بین شهرها و استان‌های مختلف استفاده می‌شوند. به دلیل فاصله‌های طولانی‌تر بین مبدأ و مقصد، برنامه‌ریزی دقیق‌تری نیاز است و معمولاً از وسایل نقلیه بزرگ‌تر و با ظرفیت بالاتر استفاده می‌شود. این پایانه‌ها نقش مهمی در اتصال مناطق مختلف و تأمین نیازهای حمل و نقل بین شهری دارند.
پایانه‌های باربری بین‌المللی: این پایانه‌ها برای حمل و نقل بارها به خارج از کشور طراحی شده‌اند. این نوع پایانه‌ها معمولاً در نزدیکی مرزها، بنادر یا فرودگاه‌های بین‌المللی قرار دارند و نیازمند انجام تشریفات گمرکی و رعایت مقررات بین‌المللی هستند.
براساس مالکیت
پایانه‌های باربری دولتی: این پایانه‌ها توسط دولت یا شهرداری‌ها تأسیس و مدیریت می‌شوند. هدف از ایجاد این پایانه‌ها، ارائه خدمات عمومی و تسهیل حمل و نقل کالاها به نحوی است که منافع عمومی رعایت شود. معمولاً این پایانه‌ها در مکان‌های استراتژیک برای افزایش کارایی و کاهش ترافیک جاده‌ای قرار دارند.
پایانه‌های باربری خصوصی: این پایانه‌ها توسط بخش خصوصی تأسیس و مدیریت می‌شوند و به دنبال سودآوری و ارائه خدمات به مشتریان با کیفیت بالا هستند. پایانه‌های خصوصی معمولاً با ارائه خدمات متنوع و تخصصی تلاش می‌کنند تا با جلب رضایت مشتریان، سهم بیشتری از بازار حمل و نقل را به خود اختصاص دهند.
پایانه‌های باربری ایران
در سراسر ایران، تعداد زیادی پایانه باربری وجود دارد که هریک نقش مهمی در تسهیل و سازمان‌دهی حمل و نقل کالاها ایفا می‌کنند. این پایانه‌ها با توجه به نیازهای مختلف، در نقاط مختلف کشور توزیع شده‌اند و به‌عنوان مراکز اصلی برای حمل و نقل بارها، خدمات متنوعی را به صاحبان کالا و شرکت‌های حمل و نقل ارائه می‌دهند. طبق آمار سال ۱۴۰۰، در حال حاضر ۸۱ پایانه باربری فعال در کشور ما وجود دارد که شامل ۷۸ پایانه عمومی و ۴ پایانه اختصاصی است. پایانه‌های باربری ایران عبارت‌اند از:
پایانه باربری مشهد (شهید خبیری): مشهد، ابتدای جاده قدیم، شهرک صنعتی طرق؛
پایانه باربری همدان: محور همدان، تهران؛
پایانه باربری اردبیل: محور اردبیل، نمین؛
پایانه باربری خمینی‌شهر: محور خمینی‌شهر؛
پایانه باربری مبارکه: جاده شهرضا، مبارکه؛
پایانه باربری امیرکبیر: بوشهر، بزرگراه طالقانی (محور تهران-اصفهان)؛
پایانه باربری اصفهان: محور اصفهان؛
پایانه باربری فلاورجان: محور اشترجان؛
پایانه باربری نجف‌آباد: محور نجف‌آباد، تیران؛
پایانه باربری تبریز: محور تبریز، صوفیان؛
پایانه باربری ارومیه: محور ارومیه، جاده شهید کلانتری؛
پایانه باربری بوشهر: محور بوشهر، برازجان؛
پایانه باربری نسیم‌شهر: محور تهران، ساوه؛
پایانه باربری شهرکرد: محور شهرکرد، فرخ‌شهر؛
پایانه باربری بیرجند: محور کمربندی بیرجند؛
پایانه باربری قاین: محور قاین، روبه‌روی نیروگاه برق؛
پایانه باربری نهبندان: محور نهبندان، چاهداشی؛
پایانه باربری بندر امام: محور بندر امام، سه‌راهی سربندر؛
پایانه باربری زنجان: محور آزادراه زنجان، قزوین؛
پایانه باربری سمنان: محور سمنان، گرمسار؛
پایانه باربری زاهدان: محور زاهدان، زابل؛
پایانه باربری یزد: محور یزد، خضرآباد؛
پایانه باربری چابهار: محور چابهار، ایرانشهر؛
پایانه باربری خاش: محور خاش، سراوان؛
پایانه باربری اکبرآباد شیراز: محور شیراز، اصفهان؛
پایانه باربری قزوین: محور قزوین، بوئین زهرا؛
پایانه باربری سنندج: محور سنندج، کرمانشاه؛
پایانه باربری سیرجان: محور منطقه ویژه اقتصادی؛
پایانه باربری بیجار: محور بیجار، تکاب؛
پایانه باربری کرمان: محور کرمان، رفسنجان؛
پایانه باربری رفسنجان: محور رفسنجان، یزد؛
پایانه باربری جیرفت: محور جیرفت، کرمان؛
پایانه باربری رشت: محور رشت، لواسان؛
پایانه باربری کرمانشاه: محور کرمانشاه، جیرفت؛
پایانه باربری آستارا: محور آستارا، تالش؛
پایانه باربری انزلی: محور خمام، انزلی؛
پایانه باربری خرم‌آباد: محور کمربندی خرم‌آباد، اندیمشک؛
شهرک حمل و نقل یاسوج: محور یاسوج، بابامیدان؛
پایانه باربری الیگودرز: محور الیگودرز، اصفهان؛
پایانه باربری پلدختر: محور پلدختر، اندیمشک؛
پایانه باربری نکاء: محور نکاء، بهشهر؛
پایانه باربری اراک: محور کمربندی شمالی اراک؛
پایانه باربری بندر خمیر: محور خمیر، بندر لنگه؛
پایانه باربری نوشهر: محور کمربندی نوشهر؛
پایانه باربری بندرعباس: محور بندرعباس، سیرجان؛
پایانه باربری بجنورد: در حال تأسیس؛
پایانه باربری میبد: محور اردکان، میبد.
کالاهای قابل حمل توسط باربری‌ها
پایانه‌های باربری در کشور به‌عنوان مراکز کلیدی برای جابه‌جایی کالاها، نقش حیاتی در تأمین نیازهای مختلف اقتصادی و صنعتی دارند. این پایانه‌ها قادرند انواع کالاها را در مقیاس‌های مختلف و تحت شرایط خاص جابه‌جا کنند. انواع کالاهایی که در پایانه‌های باربری کشور قابل جابه‌جایی هستند، عبارت‌اند از:
کالاهای عمومی: شامل مواد غذایی، محصولات مصرفی، مصالح ساختمانی، لوازم منزل، پوشاک، لوازم یدکی و تجهیزات الکترونیکی.
کالاهای خاص: شامل کالاهای خطرناک، فاسدشدنی، حجیم و سنگین و ضایعات.
کارکرد پایانه بار
باربرگ چیست؟
باربرگ یک سند رسمی و ضروری در فرایند حمل و نقل کالاست که اطلاعات کاملی را درباره محموله، مسیر، راننده و شرکت حمل و نقل در خود ثبت می‌کند. این سند به‌عنوان ابزاری برای مدیریت و نظارت دقیق بر جابه‌جایی بارها استفاده می‌شود و به بهبود کارایی و شفافیت در زنجیره تأمین کمک می‌کند.
انواع باربرگ
باربرگ روزانه: این نوع باربرگ برای حمل و نقل کالاهایی استفاده می‌شود که در طول یک روز به مقصد خود می‌رسند و نیازمند مدیریت سریع و روزانه هستند.
باربرگ حقیقی: این نوع باربرگ برای بارهایی با حجم و وزن بالا که حمل آن‌ها بیش از ۲۴ ساعت طول می‌کشد، صادر می‌شود.
باربرگ مجازی: یک نسخه الکترونیکی از باربرگ که به‌صورت آنلاین صادر می‌شود و به نسخه چاپی یا امضای فیزیکی نیازی ندارد.
بارنامه چیست؟
بارنامه سندی رسمی است که توسط شرکت حمل و نقل برای تأیید دریافت محموله و تعیین جزئیات مربوط به حمل آن صادر می‌شود. این سند شامل اطلاعاتی مانند نوع کالا، مشخصات فرستنده و گیرنده، مبدأ و مقصد، شرایط حمل و نقل و مشخصات وسیله نقلیه است.
انواع بارنامه
براساس نوع حمل و نقل: شامل بارنامه دریایی، هوایی، ترکیبی و حمل و نقل زمینی؛
براساس نوع مالکیت: شامل بارنامه حامل و بارنامه به حواله‌کرد؛
براساس شرایط حمل: شامل بارنامه فیاتا، بارنامه چارتر و بارنامه الکترونیکی (eBL).
جمع‌بندی
پایانه‌های باربری به‌عنوان هسته‌های اصلی زنجیره تأمین در کشور، نقش کلیدی در جابه‌جایی و مدیریت کالاها ایفا می‌کنند. این پایانه‌ها با تنوع وسیع در نوع و حجم کالاهای قابل حمل، از مواد غذایی و محصولات کشاورزی گرفته تا ماشین‌آلات صنعتی و کالاهای خاص مانند مواد خطرناک و فاسدشدنی، پاسخ‌گوی نیازهای مختلف اقتصادی و صنعتی هستند. با توزیع جغرافیایی گسترده و قابلیت‌های تخصصی خود، پایانه‌های باربری به بهینه‌سازی فرایند حمل و نقل کمک کرده و تأثیر زیادی بر کاهش هزینه‌ها، افزایش راندمان و تضمین کیفیت کالاها دارند. انتخاب پایانه مناسب برای حمل و نقل کالا، بستگی به نوع کالا، مقصد و شرایط خاص حمل و نقل دارد که می‌تواند به بهبود عملکرد زنجیره تأمین و ارتقای سطح خدمات مشتریان کمک کند.